Chuột
là loài động vật gây ra nguyên nhân chính trong việc lây lan các bệnh:
truyền bệnh dịch hạch, bệnh giun xoắn móc câu, bệnh sốt xuất huyết, sốt
do chuột cắn, bệnh khuẩn gây độc thức ăn,…
Chuột là loài gây hại cho nền kinh tế.Chuột phá hoại lương thực
của chúng ta trên đồng ruộng, vườn cây trái, các thức ăn gia cầm, gia
súc, trong khi đang chế biến, vận chuyển hay cất giữ, khi để trong siêu
thị, nhà hàng hay tại gia đình. Những gì chúng không ăn, chúng cũng có
thể làm hư hại hay làm ô nhiễm do phân, lông hay nước tiểu của chúng.
Lương thực bị thiệt hại trên toàn thế giới do chuột gây ra thật kinh
khủng. Các chuyên gia ước tính số lương thực do chuột tiêu hủy mỗi năm
đủ để nuôi 200 triệu người.
Trong các tòa nhà, chuột cắn phá cửa, sàn, trần và các bức tường do
kết quả của việc cắn phá cũng như đào bới của chúng. Chúng còn thường
xuyên cắn phá các loại đường ống nước hay dây điện gây ra các tai nạn
như hỏa hoạn, ngập lụt, cháy nổ, hỏng hóc các trang thiết bị hay hao hụt
điện. Và trong thời buổi kỹ thuật công nghệ cao ngày nay, chuột có khả
năng gây thiệt hại nhiều triệu đô la một cách bất ngờ ở những khu vực
sản xuất do chúng cắn phá làm tổ hay thải chất thải trong máy tính và
các trang thiết bị có độ nhạy cảm cao, làm ngưng hệ thống máy tính.
Bên cạnh thiệt hại trực tiếp về kinh tế (bao gồm cả chi phí y tế) thì
chúng ta còn phải chi phí rất tốn kém cho việc kiểm soát chuột. Riêng ở
Mỹ, chi phí hàng năm cho chương trình kiểm soát chuột là khoảng 120
triệu đô la. Trên toàn thế giới, chi phí cho việc kiểm soát chuột có thể
lên tới nhiều tỷ đô la.
II.PHÂN LOẠI CHUỘT:
1.Chuột nhắt: Mus musculus (linnaeus)
Chúng
được đưa tới phương tây qua các con tàu buôn đầu tiên và những người
nhập cư. Bởi vì chúng có kích thước nhỏ nên chúng rất dễ ẩn náu, và thực
tế là chúng cần một lượng thức ăn và không gian rất nhỏ nên chúng có
khả năng sống sót gần như là ở mọi môi trường. Trừ con người ra thì
chuột là loại động vật có vú đông và phổ biến nhất trên trái đất. Chuột
nhắt là loại gặm nhấm gây hại số một của chúng ta.
Chuột nhắt có một cơ thể nhỏ bé, mảnh. Con trưởng thành có trọng
lượng từ 20 tới 30 gam. Tai rộng, đuôi có hoặc không có lông và dài bằng
cả phần đầu và phần thân công lại. Lông thường có màu xám đen ở lưng
và màu xám trắng ở bụng, nhưng có thể có rất nhiều màu khác nhau. Bạch
tạng, đen, giữa đen và trắng đã được thấy ở trong phòng thì nghiệm.
Chúng ta có thể phân biệt chuột nhắt với chuột cống con bằng kích thước
phần đầu và chân sau.
Thỉnh thoảng loài chuột nhỏ và thậm chí loài chuột hiếm hơn như chuột
đồng, chuột túi cũng xâm nhập vào các tòa nhà của chúng ta nằm gần các
cách đồng hay bìa rừng, và chúng có thể bị nhầm lẫn với chuột nhà. Có
thể phân biệt giữa chuột đồng và chuột nhà một cách dễ dàng bằng những
đặc tính riêng biệt của chúng
a. Đặc tính chung về sinh học và sinh sản
Giống như tất cả các loài gây hại, việc hiểu các đặc tính sinh học và
thói quen của loài chuột là rất quan trọng để có được một chương trình
kiểm soát có hiệu quả. Khả năng sinh sản của loài chuột rất là kinh
hoàng (mặc dù chúng thường được nói qúa lên). Khi các điều kiện sinh
sống của chúng tốt (nhiều thức ăn, nước uống, nơi ẩn náu) chuột có thể
sinh sôi rất nhanh. Tuy nhiên, khi các điều kiện sống khó khăn thì toàn
bộ số lượng chuột cũng như việc sinh sản của chúng sẽ giảm đi một cách
rõ rệt. Những thông tin sau đây sẽ cung cấp thông tin về khả năng sinh
sản của chuột dưới các điều kiện bình thường.
Con cái sinh sản khoảng 4 tới 7 con mỗi lứa và giai đoạn mang thai là
19 ngày. Con con khi sinh ra chưa mở mắt và không có lông. Khoảng 7 tới
10 ngày lông sẽ mọc, mắt mũi cũng sẽ mở ra. Khoảng thời gian từ 3 tới 4
tuần, con con sẽ bò đi khoảng ngắn phía ngoài tổ, ăn loại thức ăn cứng
và tìm hiểu xung quanh. Con cái chỉ đẻ khoảng 8 lứa trong suốt quãng
đời, Mặc dù nếu các điều kiện thuận lợi, chúng có khả năng cứ 24 đến 28
ngày chúng sẽ đẻ một lứa. Khoảng 5 đến 8 tuần thì cơ quan sinh dục của
con con sẽ hoàn thành. Cuộc đời thông thường của một con chuột hoang
khoảng 1 năm hoặc chưa tới.
Ở một mức độ nào đó thì cách sinh sống của chuột nhà phụ thuộc vào
từng tình huống và môi trường cụ thể. Khó mà có thể diễn tả được lối
sống mức độ bình thường của chuột nhà, chuột cống hay bất cứ động vật
nào khác. Bởi vậy các chuyên gia khiểm soát côn trùng phải luôn nhớ
không phải lúc nào chuột cũng có cách sống giống nhau. Chương trình kiểm
soát phải luân chuyển và đáp ứng từng trường hợp cụ thể. Tuy nhiên, vì
những mục tiêu cụ thể, một số đặc tính chung về cách sinh sống của loài
chuột sống cùng và xung quanh con người có thể được tạo ra.
Trong các thành phố, chuột nhà có thể sống suốt cuộc đời bên trong
các tòa nhà. Ở ngoại ô, chuột nhà có thể sống bên trong nhà nhưng chúng
chủ yếu sống ở các khu vực bên ngoài như bãi cỏ, bụi rậm hay gần phần
chân móng nhà, trong các nhà kho, gara, hay trong các tầng hầm của tòa
nhà. Bên ngoài, chuột nhà ăn các loại hạt cỏ, côn trùng, hay bất cứ loại
thức ăn gì mà chúng kiếm được. Vào mùa thu khi nguồn thức ăn trở nên
khan hiếm (đặc biệt là khi khí hậu lạnh), một số con sẽ di chuyển vào
bên trong các tòa nhà có người ở.
Khi bên trong nhà chuột nhắt làm tổ gần nguồn thức ăn, và một khi
chúng đã lập tổ thì chúng sẽ sống gần gũi với các tòa nhà, di chuyển một
khoảng ngắn giữa nguồn thức ăn và tổ. Một tổ tốt rất là quan trọng cho
việc sinh sản thành công và việc tồn tại của chuột nhắt. Tổ này cung cấp
độ ấm, an toàn cho cả con con và con mẹ. Bên trong nhà, tổ thường được
làm ở giữa các bức tường, tủ, trần nhà và khoảng trống bên trong các
ngăn kéo và trong các trang thiết bị lớn (như chân tủ lạnh hoặc lò nấu),
trong các hộp lưu giữ, tủ, bàn hoặc trong các dụng cụ nhồi bông. Bên
ngoài, chuột nhắt làm tổ trong các đống rác thải, các hang dưới đất. Tổ
có thể được làm bằng giấy, bông hay bất cứ chất liệu mềm khác được cắn
nhỏ ra tạo thành một cái nệm mềm. Khi không sẵn có một vị trí tốt để làm
tổ, chuột nhanh chóng thích nghi. Ví dụ: chúng đã được tìm thấy làm tổ
trong các đống thịt bên trong kho lạnh có nhiệt dưới 0 độ.
Chuột nhắt khám phá các vị trí trong lãnh thổ của chúng hàng ngày và
trở nên rất quen thộc với đường đi tới các nguồn thức thức ăn, nước
uống, cửa hàng và những vị trí ẩn náu khi gặp kẻ thù. Khi có những sự
thay đổi, chúng sẽ phản ứng lại bằng cách điều tra từ sự thay đổi đó.
Khi tiến hành công việc, các chuyên gia phân định, lãnh thổ của chuột có thể có 3 hướng như sau.
Ở những nơi nhiễm nhiều chuột, chuột đi kiếm thức ăn vào ban đêm và
mạnh nhất vào lúc trạng vạng tối và trước khi trời sáng. Với những tòa
nhà mà thắp sáng liên tục, chuột thường hoạt động vào những lúc yên tĩnh
nhất. Hầu hết những trường hợp ở thành phố chuột xuất hiện ban ngày
thường chỉ ra rằng khu vực này nhiễm rất nhiều chuột, mặc dù vẫn có
những ngoại lệ.
Con trưởng thành ăn khoảng 3 đến 4 gam thức ăn mỗi ngày. Chuột sẽ ăn
hầu hết mọi thứ, nhưng chúng thích các loại ngũ cốc hay các hạt hơn.
Thịt, đậu phộng, bơ đậu phộng và nhiều loại chất lỏng ngọt khác và kẹo
cũng được chúng lấy đi. Chuột nhắt thậm chí còn ăn thịt lẫn nhau. Đặc
biệt là khi nguồn thức ăn khan hiếm hay những khi khó khăn. Điều này các
chuyên gia thường thấy khi họ đi kiểm tra các bẫy bắt sống chuột mà có
vài con đồng thời bị mắc chung một bẫy, một con (con khỏe nhất) thường
giết và ăn thịt những con kia. Trong các tòa nhà mà nhiễm nhiều gián
Đức, chuột nhắt sẽ bắt và ăn thịt gián (vì gián có thể cung cấp một
lượng protein và độ ẩm phong phú).
Chuột nhắt cần một lượng thức ăn và nước uống rất nhỏ để tồn tại. Khi
chúng gặp nguồn nước nhiều, chúng sẽ uống một cách nhiệt tình khoảng 3
đến 9 mm mỗi ngày. Chuột nhắt có thể sống mà không cần có nguồn nước bởi
vì chúng có thể lấy đủ nguồn nước cần thiết từ nguồn thức ăn của chúng.
Hơn nữa, chuột nhắt có chức năng cơ thể đặc biệt giúp chúng có khả năng
giữ nước và/hoặc sản sinh ra nước khi nguồn nước hiếm hoặc khi hạn hán.
2.Chuột Nauy (chuột cống) Rattus norvegicus (Berkenhout)
Chuột cống còn có cái tên như là chuột cống nhà, chuột nâu, chuột
cống, chuột nước, chuột xám. Chúng lần đầu tiên xâm nhập vào nước Mỹ qua
các tàu buôn và những người nhập cư khoảng năm 1775. Giờ đây chúng là
loại chuột phân bố rộng rãi nhất nước Mỹ, được tìm thấy ở tất cả các
bang (tuy nhiên ở một số bang, chuột mái nhà phổ biến hơn). Chuột cống
to nhất, khỏe nhất, hung dữ nhất và có khả năng thích nghi trong việc
sinh sản cũng như tồn tại ở những khu vực có khí hậu lạnh tốt hơn chuột
mái nhà và các loại chuột khác.
Chuột cống có cơ thể rắn chắc, con trưởng thành có trọng lượng từ 200
đến 500 gam. Cũng có những con nặng hơn trọng lượng này (người ta
thường nói quá lên rằng chúng to như con mèo mỗi khi họ nhìn thấy),
nhưng mà rất hiếm. Lông chúng cứng và có màu hơi nâu cho tới hơi đỏ,
phần bụng có màu trắng vàng, nhưng còn có nhiều màu khác nhau bao gồm cả
màu đen. Mũi cùn, tai nhỏ, kín và không chớp mắt khi kéo xuống. Đuôi có
vảy và hầu như không có lông (một cách phân biệt nhanh chóng giữa chuột
cống và chuột mái nhà đó là kéo đuôi ngược về phía cơ thể. Đuôi của
chuột cống sẽ không chạm tới tai).
a. Đặc tính chung về sinh học và sinh sản
Thời điểm sinh sản mạnh nhất của chuột cống vào mùa thu và mùa xuân
trong năm, giảm vào mùa hè nóng bức và mùa đông lạnh giá. Sau khi giao
hợp và một thời kỳ mang thai khoảng 22 ngày, chuột mẹ sẽ đẻ một lứa tứ 8
đến 12 con con. Lúc mới sinh thì con con không lông và chưa mở mắt. Sau
khoảng 9 đến 14 ngày mắt sẽ mở và từ 10 đến 15 ngày sau đó thì chúng
thôi bú. Vào thời điểm này, chuột con bắt đầu đi ra khỏi tổ một khoảng
cách ngắn, bắt chước con mẹ làm quen với môi trường xung quanh, nguồn
thức ăn, nơi ẩn nấp và đào hang. Con con phát triển giới tính sau khoảng
ba tháng tuổi, mặc dù ở điều kiện thuận lợi thì có thể chỉ cần 8 tuần.
Cứ 4 đến 5 ngày con cái có thể động đực và chúng có thể giao hợp trong
vòng một hoặc hai ngày sau khi sinh. Trung bình một con chuột cái sinh
từ 4 đến 7 lứa mỗi năm và có nuôi sống khoảng 20% hoặc hơn mỗi năm. Nếu
được nuôi dưỡng thì chuột cống có thể sống tới 3 năm, nhưng ở điều kiện
tự nhiên thì chúng sống trung bình từ 5 đến 12 tháng.
Giống như chuột nhắt, chuột cống thuộc loài động vật mang tính xã hội
và sống theo bầy đàn. Vì thế, một số cách sinh sống của chuột nhắt cũng
tương tự như chuột cống, nhưng chúng có một số sự khác biệt đặc trưng
sẽ được thảo luận dưới đây.
Nói chung, chuột cống là loài động vật đào đất. Vì vậy chúng thường
làm tổ bên ngoài nhà cửa, trong những hang bên dưới đất. Trên các trang
trại, chúng sinh sống trong các nhà kho, kho thóc, chuồng trại. Ở các
thành phố, chuột cống làm tổ ở dưới đất khi có khoảng đất trống. Nó cũng
có thể làm tổ và sống cả đời ở bên trong các tòa nhà ở thành phố. Chuột
cống sinh sống ở những khu có dân cư, tất cả các khu vực chứa thực
phẩm, nhà chứa, nhà kho, khách sạn, sở thú, cống rãnh, bãi rác…Chúng
cũng thường xuyên được tìm thấy sinh sống ở quanh các ao hồ, bãi cỏ
trong công viên.
Chuột cống cần khoảng 25 đến 39 gram thực phẩm mỗi ngày. Chúng thích
các loại thức ăn có hàm lượng protein và các bonhydro cao. Chúng dường
như cũng thích các loại thức ăn như các hạt ngũ cốc, thịt, cá, thức ăn
của gia súc, gia cầm, rau quả tươi. Những con sống bên ngoài sẽ tìm kiếm
nguồn thức ăn có sẵn, hoặc chúng sẽ tấn công vào các toà nhà vào ban
đêm để kiếm thức ăn và trở về hang sau khi ăn. Những con chuột sống ở
các cánh đồng và những khu rừng thì sẽ giết và ăn các loài động vật có
vú nhỏ và côn trùng. Ở dưới cống, chúng sẽ giết và ăn thịt gián Mỹ.
Chuột cống cần 15 đến 30 ml nước mỗi ngày khi ăn các thức ăn khô,
nhưng chúng sẽ cần ít hơn nếu như nguồn thức ăn sẵn ẩm ướt. Không giống
như chuột nhắt, chuột cống không thể sống lâu nếu thiều nước. Bên trong
và xung quanh các tòa nhà, chuột cống lấy nước trực tiếp từ bồn rửa và
toilet, hố nước mưa đọng, sương sớm, hoặc nguồn nước rò rỉ từ việc ngưng
tụ của các đường ống.
Khi cần thiết, chuột cống sẽ leo lên cầu thang, đường ống, đường dây
và những bức tường thô ráp để vào bên trong tòa nhà hoặc để tìm kiếm
thức ăn và nước. Giống như chuột nhắt, chuột cống hoạt động mạnh về đêm,
cao điểm vào lúc nhá nhem tối và trước khi trời sáng. Nhưng khi mật độ
chúng quá đông, bị quấy phá hay đói thì chúng sẽ xuất hiện vào cả ban
ngày.
Bên trong nhà, chuột cống thích làm tổ xung quanh các tầng thấp của
tòa nhà, nhưng với số lượng nhiều, chúng cũng có thể làm tổ ở các gác
mái, trần giả và ở các tầng bên trên. Chúng có thể làm tổ ở những khoảng
trống trong tường, bên dưới sàn nhà, tầng hầm, dưới và phía sau các
thiết bị văn phòng, trong các tấm palet hàng. Ở bên ngoài, chúng thường
làm hang ở dưới đất dọc theo các chân tường. Hang của những con chuột
mới xuất hiện thường là ngắn, có chiều dài từ 30 đến 50cm. Khi chúng
trưởng thành, bắt đầu chăm sóc gia đình và số lượng chúng phát triển,
hang sẽ được làm lớn lên và rộng ra. Hầu hết lãnh thổ của những con
chuột cống có bán kính từ 30 mét đến 50 mét tính từ tổ. Khi số lượng
đông, thức ăn nơi ẩn náu nhiều thì bán kính này sẽ bị hẹp lại. Tuy
nhiên, nếu cần thiết thì chúng có thể di chuyển cả 100m hoặc hơn mỗi
ngày để đi kiếm thức ăn và nước uống. Ở thành phố, hầu hết chúng sống
bên trong các tòa nhà và khu công viên nơi có thể cung cấp đầy đủ những
nhu cầu cần thiết cho chúng.
Một số tổ chuột có thể dùng chung nguồn thức ăn, nước uống và đường
đi. Chúng còn có thể chung nhau một hệ thống hang lớn và còn sống gần
với nhau. Nhưng khi số lượng phát triển, sự cạnh tranh bắt đầu gia tăng.
Thường thì con đực trưởng thành sẽ chiến đấu để bảo vệ lãnh thổ.
3.Chuột mái nhà: Rattus rattus (linnaeus)
Chuột mái nhà này còn có cái tên như chuột đen, chuột tàu bè, chuột
bụng xám, chuột Alexandrine, và chuột bụng trắng. về hình thức thì chuột
mái nhà nhỏ hơn và mảnh hơn chuột cống. Con trưởng thành nặng từ 150
đến 250 gram. Màu lông thường là từ màu xám đen cho tới màu đen. Bụng
màu từ trắng vàng tới xám. Mũi nhọn, tai rộng có thể tới mắt khi ta kéo
xuống, đuôi dài và có thể chạm tới mũi.
Đặc tính sinh sản của chuột mái nhà nhìn chung gần giống như chuột cống.
a.Đặc tính chung về sinh học và sinh sản
Người ta nghĩ rằng chuột mái nhà là loại chuột ăn kiêng sống cùng với
con người bởi vì chúng chỉ thích ăn các loại hạt, thực vật như các loại
rau quả tươi.
Chuột mái nhà có được cái tên như vậy vì theo bản năng tự nhiên chúng
là những con leo trèo và thường sống trên mái nhà hoặc các khu vực cao
phía trên tòa nhà. Chúng có thể làm tổ trên cây, ven tòa nhà, bờ rào
hoặc bên trong các tòa nhà. Chúng tấn công vào bên trong qua mái nhà
hoặc đường dây bên trong nhà, theo cách rất giống như những con sóc trèo
cây. Trong thực tế, vào ban đêm ta có thể nhìn thấy chúng di chuyển
trên cây, dọc theo các đường dây, bờ rào. Khi số lượng chuột trong khu
vực gia tăng, chúng sẽ mở rộng các khu vực làm tổ, kể cả các hang dưới
lòng đất, trong các khu dân cư, các khu khuôn viên nhà máy, các khu vực
tầng trệt bên trong và dưới các đống rác.
III. Phương án phòng trừ chuột
Chuột là loại động vật gặm nhấm, ưa bóng tối, rất hôi và bẩn, khi có
chuột xuất hiện trong khu nhà chúng sẽ phá hoại tài sản bên trong khu
nhà và làm mất đi mỹ quan, môi trường của khu nhà. Ngoài ra, chúng còn
tấn công vào các tủ đựng tài liệu, các thiết bị viễn thông như: dây cáp,
dây điện và các vật dụng khác. Nếu không được thường xuyên kiểm tra
chúng có thể làm tổ, sinh sôi tại đó, hậu quả không thể lường trước
được. Ngoài ra chuột còn là động vật gây ra nhiều loại bệnh nguy hiểm
(dịch hạch).
IV. Cách thức diệt chuột:
Để diệt chuột đạt được hiệu quả cao nhất ta phải kết hợp luân phiên
phương pháp diệt bằng bẫy (thủ công) và hoá chất trong đó diệt bằng
phương pháp thủ công (đặt bẫy) là chính.
Dù là phương pháp thủ công hay hoá chất, ta cũng phải nghiên cứu kỹ
tình hình sinh hoạt của chuột ở từng khu vực. Tập cho chuột những phản
xạ có điều kiện có lợi cho việc khống chế chuột rồi tìm cách diệt chúng
Dùng phương pháp diệt hóa chất và thủ công bẫy luân phiên từng đợt.
Khi tiến hành bằng phương pháp nào cũng phải thực hiện những bước sau:
- Phòng ngừa từ xa: Tiêu diệt chuột ở các khu vực hành lang, thảm cỏ,
hạn chế những đường chuột vào từ bên ngoài mục đích nhằm giảm bớt mật
độ của chuột ở khu vực cần bảo vệ, nhằm giảm bớt áp lực của chuột từ bên
ngoài vào.
- Khu vực bên trong (khu vực cần bảo vệ): Ta diệt chuột bằng cách kết hợp luân phiên hai phương pháp đặt bẫy và đặt bả:
Đặt bả :
Tập cho chuột có phản xạ có điều kiện rồi tẩm hóa chất tiêu diệt chuột đồng loạt
V. Một số phương pháp xử lý ,tiêu diệt khác
– Dùng bẫy keo chuyên dụng: để xử lý, tiêu diệt đối với các loài
chuột nhắt, chuột mái đuôi đài,…(các loài chuột có trọng lượng nhẹ). Bẫy
sẽ được đặt tại những khu vực chuột thường xuyên hoạt động: nơi có vết
chân đi và có xuất hiện phânchuột.
– Dùng bả chuyên dùng trong lĩnh vực diệt côn trùng và các loài động
vật gây hại: để xử lý, tiêu diệt đối với loài chuột cống (loài chuột có
trọng lượng nặng >300 g). Bả có tác dụng gây xuất huyết bao tử hoặc
vở mạch cầu khi chuột ăn phải sau từ 03 ngày đến 05 ngày. chúng có triệu
chứng khát nước sau khi ăn phải bả, sau đó tìm các lỗ cống uống nước và
chết ở đó..
DIỆT HIỆU QUẢ – BẢO HÀNH CHU ĐÁO
ĐC: 20 Nguyễn Thanh Tuyền, P.2, Quận Tân Bình, Tp.Hồ Chí Minh
Hot line: 0906 71 83 72 – Mr Phương
Email: nhathuypestcontrol@gmail.com
9 cách diệt chuột hữu hiệu